Efsane: Infinitive yapıları bölmek hatadır

Bir infinitive yapı, bir fiilin çekimlenmeyen hâlidir ve kolayca fark  edilebilir. “To go, to say, to wonder, to ride, to share” — bunların tümü infinitive yapı örnekleridir ve şüphesiz kendi yazınız içerisinde de bu yapılardan çok sayıda bulunduğunu fark edeceksiniz. Genel olarak (her zaman olmasa da) bir infinitive fiilden önce “to” gelmektedir.

Bir infinitive fiili bölmek demek, fiili değişikliğe uğratmak amacıyla “to” ve fiil arasına bir veya birkaç kelime koymak anlamına gelmektedir. Bu efsanenin içerdiği hata da aynı şekilde dogma niteliğindeki kural koyan tavsiye anlayışından kaynaklanmaktadır. Efsanenin dayanağı on dokuzuncu yüzyılın ortalarında İngiltere’de görülen, İngilizcenin Latinceyi örnek alması gerektiği konusundaki ısrardır (Latincede infinitive yapılar tek kelimeden oluşur ve ayrılamazlar).

Ayrılan infinitive yapı örneği:

“To boldly go where no one has gone before”

Bu durumda, “boldly” (bir zarf) “to go” ifadesini (infinitive bir yapı) değişikliğe uğratmaktadır. Star Trek: The Next Generation filminin açılışındaki konuşmadan alınan bu bölüm, doğru ritmi bulabilmek için infinitive yapıyı bölmektedir. Ne “boldly to go” ifadesi, ne de “to go boldly” ifadesi kullanılan bu ifade kadar empati veya “cesaret (boldly)” anlamı taşımamaktadır, değil mi?

Ancak infinitive yapıları bölmek için retorik etki yaratmaktan çok daha iyi sebepler vardır. Kimi zaman, bölünmüş bir infinitive yapı en net ifadenin oluşmasını sağlamaktadır. Bölünmüş infinitive yapı içermeyen bir cümle düşünün: “She needed to assist further efforts in the area.”

Burada kast edilen, öznenin (she) daha fazla destek sağlayacağı mı yoksa bundan sonra gösterilecek olan çabalara destek vereceği midir? Yine infinitive   yapıyı   bölmekten   kaçınarak   cümleyi   tekrar   yazalım:  “She needed further to assist efforts in the area.”

Anlam karmaşıklığı bu cümlede azalmış değil. Burada kast edilen, öznenin destek vermeye artık daha fazla ihtiyaç duyduğu mu yoksa daha fazla destek vermeye ihtiyaç duyduğu mudur?

Eğer burada kast ettiğimiz öznenin daha fazla destek vermesi gerektiği ise infinitive yapıyı “further” kelimesi ile bölmek en net anlamı yaratacaktır: “She needed to further assist efforts in the area.”

Diğer örneklerde infinitive yapının bölünmesinin daha iyi bir tercih olduğu durumlar görülmektedir; arama yaparak bu örnekleri bulabilirsiniz. Bazı durumlarda ise yapının bölünmesi neredeyse kaçınılmazdır (ör: “He understood her wish to more than pass by that island paradise”).

Burada vurgulamak gerekir ki bölünen infinitive yapı tarz açısından her zaman iyi bir tercih değildir ve yazma sürecinde vereceğiniz her karar gibi infinitive yapıları bölme kararını da bilinçli olarak vermeniz gerekir. Ancak bu bazen yapabileceğiniz en iyi ya da tek tercihtir. Bu nedenle infinitive yapıları bölme ile ilgili çoktandır süregelen yasağı herhangi bir sakınca olmadan göz ardı edebilirsiniz.

Bu makale, Yazım efsaneleri: Kötü tavsiye almamızın sebepleri adlı makalenin bir parçasıdır.

Bölünen infinitive yapılar ile ilgili bu tartışmanın büyük bölümü Amy Einsohn’un The Copy Editor’s Handbook adlı kitabından, özellikle bölünen infinitive yapılarla ilgili kendi değerlendirmesinden ve Theodore Bernstein’ın The Careful Writer adlı kitabında bu değerlendirmeden alıntıladığı bölümden alınmıştır.