Kaliteli Makale Yazmanın Püf Noktaları

NİTELİKLİ BİR MAKALE NASIL YAZILIR?

Nitelikli bir makale için öncelikle bir çalışma planı hazırlamanız, makalenizi yazarken izleyeceğiniz yolu kolayca takip etmenizi sağlayacaktır. Çalışmanızda kontrollü bir şekilde ilerlemeniz çalışmanızın akışını da kolaylaştıracaktır. Aşağıda bu konuyla ilgili önemli noktalara değinilmiştir.

ARAŞTIRMA KONUSU

• Okurun ilgisini çekecek önemli ve güncel bir konu seçilmelidir.
• Özgün bir konu tercih edilmeli ve yeterli literatür içeriği ile desteklenebilmelidir. İlgili alanda hangi konuda eksiklik olduğu doğru literatür taramasıyla tespit edilebilir. Özgün bir konu tercih edilmemişse bu durum açıkça belirtilerek çalışmanın farklı yönleri vurgulanmalıdır.
• Tek bir konuya odaklanılmalıdır.
• Gerektiğinde günlük yaşamdan örneklerle okuyucunun dikkati çekilmelidir.
• Süslü anlatımlardan uzak durularak konunun amacını aşmaması sağlanmalıdır.

YAZIMA YÖNELİK BİÇİMSEL ÖZELLİKLER

• Her bölüm farklı sayfada başlamalıdır.
• Giriş ve Tartışma gereğinden uzun yazılmamalı, Materyal-Metot ve Sonuç ise gereğinden kısa tutulmamalıdır.
• Kelime kısıtlaması varsa buna uyulmalıdır.

KULLANILAN ÜSLUP VE İFADELER

• Özgün düşünceler nesnel bir dil kullanarak anlatılmalıdır.
• Kısa ve öz ifadeler tercih edilmelidir.
• Bulgular olabildiğince az sıfat kullanılarak verilmelidir.
• Öznel sıfatlardan uzak durulmalıdır. Örneğin bulgular sunulurken unique, outstanding ya da surprising gibi tarafsızlıkla çelişen ifadeler tercih edilmemelidir.
• Belirsiz ifadelerden kaçınılmalıdır. Örneğin influence gibi belirsiz bir fiil yerine decrease ya da increase gibi daha net ifadeler tercih edilmelidir.
• Significant ifadesi mümkün olduğunca “önemli” ya da “büyük” (sonuç katkı vb.) anlamında kullanılmamalıdır. Bu ifade istatistik sonuçlarıyla karışabilir. Kastettiğiniz istatistik sonuçlarıysa bu ifadeyi kullanabilirsiniz ancak bunun yerine net olarak sayısal ifadeler kullanmak daha uygundur.
• Kısaltma kullanımı makalede en az 5 kere geçen terimler için kullanılmalıdır. En baştan kısaltma üretmek yerine standart kısaltmalar tercih edilmelidir.
• Türkçe makalelerde yabancı sözcüklerden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
• Yazım kurallarına dikkat edilmelidir.

ARAŞTIRMA SORUSU

• İlgi çekici ve alandaki boşluğu doldurmaya yönelik net bir araştırma sorusu belirlenmelidir.
• Araştırma sorusu çok dar ya da çok geniş kapsamlı olmamalıdır.
• Çalışmada neyin savunulup neyin bulunduğu doğru şekilde analiz edilmelidir.

LİTERATÜR TARAMASI

• Geniş bir perspektiften başlayarak konu daraltılıp araştırma sorusuna odaklanılmalıdır.
• Araştırma sorusu çerçevesindeki tüm kaynaklar taranmalıdır.
• Önceden yapılan tüm çalışmaları sıralamak yerine bu çalışmaların güçlü ve zayıf yönlerine dikkat çekilmelidir.
• Belli bir sistematik düzende gerçekleştirilmelidir.
• Çalışılmamış alanlar belirlenmelidir.
• Çalışılmamış alan araştırma sorusuyla ilişkilendirilmelidir.
• Literatür eleştirel bir perspektifle ele alınmalıdır.

MAKALE BÖLÜMLERİNE YÖNELİK DETAYLAR

Başlık

• Makale içeriği ile uyumlu olmalıdır.
• Açıklayıcı olmalıdır. Başlık bir önerme değil, yargı bildiren bir ifade niteliği taşımalıdır.
• Basit ve kısa olmalıdır. 10-12 sözcüğü geçmemelidir.
• İlgi çekici ve merak uyandırıcı olmalıdır.
• Dil bilgisi hatası içermemelidir.
• Makalenin gönderilmesi planlanan derginin okur kitlesine hitap etmelidir.
• Makalenin sonuçlarını değil, konusunu yansıtmalıdır.
• Çalışma amacına uygun olmalıdır.
• Emir niteliği taşımamalıdır.
• Standart olmayan kısaltmalar içermemelidir.

Özet

• Makalenin geri kalan kısmının okunup okunmama olasılığını etkileyebilen bir bölüm olduğu için söz konusu çalışmanın ilginç, yeni ve güncel neler ortaya koyduğu konusunda bir öngörü oluşturmalıdır.
• Özgün olmalı ve makaleyi temsil etmeli ancak makalenin diğer bölümlerinde kullanılan cümleler özette aynı şekilde kullanılmamalıdır.
• Hedef dergiye uygun şekilde düzenlenmelidir.
• Makaleyi uygun şekilde özetleyebilmeli ve eksik bilgi içermemelidir.
• Özete kısaltma, alıntı, referans, tablo ve şekil eklenmemelidir.
• İlk cümlede problemin tanımına yer verilmeli, amaçlar basitçe anlatıldıktan sonra çalışmanın nasıl yürütüldüğüne yer verilmeli, ardından çalışmanın sonuçlarına değinilmeli ve son olarak çıkarımlar tanımlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

• Araştırmacıların ilgili çalışmaya daha kolay ulaşabilmesi için doğru anahtar kelimeler seçilmelidir.
• Çalışmayı ön plana çıkaran sözcükler anahtar kelime olarak belirlenmelidir.

Giriş

• İlk cümle çok önemlidir. Okuyucunun dikkatini çekmelidir.
• Öncelikle ilgili problem kısa bir biçimde ele alınmalı, sonrasında konuyla ilgili bilinenler ve önceki çalışmalar tanımlanmalıdır.
• İlgili konu daha genel bir bakış açısından daha özele doğru incelenmeli, literatürdeki boşluğa odaklanmalıdır. Konu ile ilgili literatürdeki söz konusu boşluk, çalışma amacını ortaya koyacaktır.

Materyal ve Metot

• Araştırma sorusunu doğru şekilde yanıtlamanızı sağlayacak en uygun araştırma deseni seçilmeli ve bu yöntem detaylı olarak raporlanmalıdır.
• En uygun veri toplama aracı kullanılmalı ve bu araçlarının geçerlilik ve güvenilirliği test edilmelidir. Kullanılan analiz ve istatistik yöntemleri doğrulanmış olmalıdır.
• Veri toplama aracındaki alt boyutlar mümkün olduğunca ölçülebilir nitelikte olmalıdır.
• Veri toplama sırasında sorular açık uçlu ve tarafsız olmalıdır.

Bulgular

• Beklenen ve beklenmeyen bulguların her ikisine birden yer verilmelidir.
• Çelişki veya hata içermemelidir.
• Araştırma sorusuna yanıt verebilmelidir.
• Bulguları özetleyen şekil ve tablolar net bir şekilde verilmelidir.

Tartışma

• Araştırmanın yeni bir bulgu sunduğuna dair bir cümleyle başlamalıdır.
• Bu kısımda sonuçlar yorumlanarak önceki yayınlar ile karşılaştırma yapılır. Dolayısıyla sonuçlarda yer almayan bulgular bu kısma eklenmemelidir.
• Tekrardan uzak durulmalıdır.
• Şüpheli ifadelere yer verilmemelidir.
• Cümleler gereksiz yere uzatılmamalıdır.
• Elde edilen çıkarım açık, kesin ve sonuçlarla uyumlu olmalıdır.

Sonuç

• Makalenin en başından beri anlatılanların bir özeti niteliğinde değil, bu anlatıların neden önemli olduğu ve ileride hangi noktalara varılabileceği şeklinde çıkarımlar içermelidir.
• Literatür taraması ve giriş bölümlerinin aksine anlatım özelden genele doğru gerçekleştirilmelidir.
• Okuyucuya ileride yapılacak çalışmalar için fikir vermelidir.

Referanslar

• Doğru kaynağa ulaşılmalı; öncelikle ikincil değil, orijinal kaynaklar referans olarak gösterilmelidir. Araştırma sorusu ele alınıp konu daraltıldıkça ikincil kaynaklara geçilmelidir.
• Çalışmanın gönderileceği derginin formatına göre yazılmalıdır.
• İlgili derginin kuralları dikkate alınmalıdır.
• Metin içindeki numaralandırma ile referans sırası uyumlu olmalıdır.
• Referans sayısının 20 ila 40 olması önerilmektedir ancak 25’in üzerine çıkılması pek tavsiye edilmemektedir.
• Güncel olmalıdır.
• Mümkün olduğunca ilgili konuda yapılmış en önemli çalışmaları içermelidir.

Alıntılar

• Alıntılar dergiye uygun olarak (x), [x] veya xxx formatında olabilir.
• Hedef derginin belirlediği alıntı stili tutarlı bir biçimde kullanılmalıdır.
• Birçok dergi alıntıları yazar adından hemen sonra istemektedir.

EDİTÖR KONTROLÜ

• Makale tamamlandıktan sonra tarafsız bir kişi tarafından baştan sona incelenmelidir.
• Makale, ana dili çalışmanın yayınlanacağı dil olan bir editör tarafından gözden geçirilmelidir.

FORMAT VE SAYFA DÜZENİ GİBİ TEKNİK ÖZELLİKLER

• Geniş aralıklar ve büyük fontlar tercih edilmelidir. 1,5 satır aralığıyla tek sütunlu bir metinde 12-15 sözcük ideal bir ölçüdür. 10’dan küçük puntolar tercih edilmemelidir.
• Başlık sayfası dışında her sayfaya sayfa numarası verilmelidir.
• Hakem tarafından yapılan düzeltmeler, ikinci tur kontrolden geçecekse çalışmaya satır numarası eklenerek ikinci hakemin işi kolaylaştırılabilir.
• Nicel çıkarımlar içeren bir hipoteziniz varsa görsel ögeler kullanmak yerine istatistiki bulgulara odaklanılmalıdır.
• Çalışmanın gönderileceği dergi formatına uygunsa görsel ögelerde renklendirme kullanılabilir.
• Şekiller basitçe sunulmalıdır. Bilgi aktarımına katkı sağlamayan gereksiz detaylardan kaçınılmalıdır. Üç boyutlu tasarımlar, gölgelendirme, gereksiz renklendirmeler gibi ayrıntılı efektler mümkün olduğunca kullanılmamalıdır. Şekillerdeki sonuçları açıklamak için bu kısımlara birkaç cümle eklenebilir.

SON OKUYUCU KONTROLÜ

• Dil bilgisi, yazım ve noktalama ve fazla boşluk kontrolü yapılmalıdır.
• Tablo ve şekillerin başlık ve alt başlıkları ve bunların sırası tekrar kontrol edilmelidir.
• Alıntı ve referansların uyumu tekrar kontrol edilmelidir.
• Yazar adları ve sırası tekrar kontrol edilmelidir.
• Varsa dipnotların sırası kontrol edilmelidir.
• Tamamlanmış çalışma farklı günlerde ve farklı saatlerde tekrar okunmalıdır.

DERGİ SEÇİMİ

• Alandaki en iyi dergi değil, ilgili konuda okuyucu kitlesine en uygun dergi seçilmelidir.
• Dergi kuralları, okuyucu kitlesi, dağıtım kanalı ve sayısı, derginin yer aldığı indeksler, etki faktörü, kabul oranı, basım süreci gibi dergiye özel bilgiler göz önünde bulundurulmalıdır.

Hakemlerin en sık eleştirdiği noktalar

• Önemsiz ve ilgi çekmeyen konular
• Orijinal olmama (yeni bulgular içermeme)
• Çalışma kurgusundaki eksiklikler
• Yöntem ve sonuçların sunumunda ve tartışma kısmındaki eksiklikler
• Hipotez eksikliği
• Kısa ve öz anlatımdan uzak olma
• Dil bilgisi, yazım ve noktalama hataları
• Bulguların yanlış yorumlanması
• Hatalı çıkarımlar